Lampiran:Tulisan Rumi
Lampiran ini menerangkan aksara yang ditulis dalam Tulisan Latin.
Istilah tulisan Rumi atau huruf Rumi merupakan istilah yang digunakan di Malaysia, yang berpadanan dengan "Roman script" atau "Roman alphabet" yang digunakan di United Kingdom, yang bersinonim dengan "Latin script" atau "Latin alphabet" yang digunakan di Amerika Syarikat.
Jangan dikelirukan dengan "fon roman" dalam tipografi (yang kekal tanpa huruf besar), mempunyai bentuk huruf tegak biasa, berbeza dengan fon condong (italik) yang lebih kursif dan condong.
Huruf
suntingHuruf asas Rumi ISO terdiri daripada 26 huruf besar (ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ) dengan 26 padanan kecil untuk huruf yang sama (abcdefghijklmnopqrstuvwxyz), menghasilkan pasangan berikut:
Kepelbagaian huruf
suntingDua atau lebih huruf boleh digabungkan dalam satu glif, membentuk ligatur. (cth.: huruf a dan e bercantum membentuk æ). Akhirnya, diakritik boleh ditambah pada huruf atau ligatur. (contohnya, aksen akut boleh ditambah pada huruf o, membentuk ó)
- (Kelainan huruf A): Áá Àà Ââ Ǎǎ Ăă Ãã Ảả Ȧȧ Ạạ Ää Åå Ḁḁ Āā Ąą ᶏ Ⱥⱥ Ȁȁ Ấấ Ầầ Ẫẫ Ẩẩ Ậậ Ắắ Ằằ Ẵẵ Ẳẳ Ặặ Ǻǻ Ǡǡ Ǟǟ Ȃȃ Ɑɑ ᴀ Ɐɐ ɒ Aa Ææ ᴁ ᴭ ᵆ Ǽǽ Ǣǣ ᴂ
- (Kelainan huruf B): Ḃḃ Ḅḅ Ḇḇ Ƀƀ Ɓɓ Ƃƃ ᵬ ᶀ ʙ Bb ȸ
- (Kelainan huruf C): Ćć Ĉĉ Čč Ċċ C̄c̄ Çç Ḉḉ Ȼȼ Ƈƈ ɕ ᴄ Cc
- (Kelainan huruf D): Ďď Ḋḋ Ḑḑ D̦d̦ Ḍḍ Ḓḓ Ḏḏ Đđ Ðð D̦d̦ Ɖɖ Ɗɗ Ƌƌ ᵭ ᶁ ᶑ ȡ ᴅ Dd Þþ ȸ DZDzdz DZDzdz DŽDždž DŽDždž
- (Kelainan huruf E): Éé Èè Êê Ḙḙ Ěě Ĕĕ Ẽẽ Ḛḛ Ẻẻ Ėė Ëë Ēē Ȩȩ Ęę ᶒ Ɇɇ Ȅȅ Ếế Ềề Ễễ Ểể Ḝḝ Ḗḗ Ḕḕ Ȇȇ Ẹẹ Ệệ ⱸ ᴇ Əə Ǝǝ Ɛɛ Ee ᴂ ᴔ Ææ ᴁ ᴭ ᵆ Ǽǽ Ǣǣ Œœ ᵫ
- (Kelainan huruf F): Ḟḟ Ƒƒ ᵮ ᶂ ꜰ Ff ff ffi ffl fi fl
- (Kelainan huruf G): Ǵǵ Ğğ Ĝĝ Ǧǧ Ġġ Ģģ Ḡḡ Ǥǥ Ɠɠ ᶃ ɢ Ȝȝ Gg Ŋŋ ɢ ɢ̆
- (Kelainan huruf H): Ĥĥ Ȟȟ Ḧḧ Ḣḣ Ḩḩ Ḥḥ Ḫḫ H̱ẖ Ħħ Ⱨⱨ ɦ ʰ ʜ Hh h̃ ɧ
- (Kelainan huruf I): Íí Ìì Ĭĭ Îî Ǐǐ Ïï Ḯḯ Ĩĩ Įį Īī Ỉỉ Ȉȉ Ȋȋ Ịị Ḭḭ Ɨɨ ᵻ ᶖ İi Iı ɪ Ɩɩ Ii fi IJij IJij
- (Kelainan huruf J): Ĵĵ Ɉɉ J̌ǰ ȷ ʝ ɟ ʄ ᴊ Jj IJij IJij LJLjlj LJLjlj NJNjnj NJNjnj ʲ j̃
- (Kelainan huruf K): Ḱḱ Ǩǩ Ķķ Ḳḳ Ḵḵ Ƙƙ Ⱪⱪ ᶄᶄ Ꝁꝁ ᴋ Kk
- (Kelainan huruf L): Ĺĺ Ľľ Ļļ Ḷḷ Ḹḹ Ḽḽ Ḻḻ Łł Ŀŀ Ƚƚ Ⱡⱡ Ɫɫ ɬ ᶅ ɭ ȴ ʟ Ll fl LJLjlj LJLjlj
- (Kelainan huruf M): Ḿḿ Ṁṁ Ṃṃ ᵯ ᶆ Ɱɱ ᴍ Mm
- (Kelainan huruf N): Ńń Ǹǹ Ňň Ññ Ṅṅ Ņņ Ṇṇ Ṋṋ Ṉṉ N̈n̈ Ɲɲ Ƞƞ ᵰ ᶇ ɳ ȵ ɴ Nn Ŋŋ NJNjnj NJNjnj
- (Kelainan huruf O): Óó Òò Ŏŏ Ôô Ốố Ồồ Ỗỗ Ổổ Ǒǒ Öö Ȫȫ Őő Õõ Ṍṍ Ṏṏ Ȭȭ Ȯȯ Ȱȱ Øø Ǿǿ Ǫǫ Ǭǭ Ōō Ṓṓ Ṑṑ Ỏỏ Ȍȍ Ȏȏ Ơơ Ớớ Ờờ Ỡỡ Ởở Ợợ Ọọ Ộộ Ɵɵ Ɔɔ Ȣȣ ⱺ ᴏ Oo Œœ ᴔ
- (Kelainan huruf P): Ṕṕ Ṗṗ Ᵽᵽ Ƥƥ P̃p̃ ᵱ ᶈ ᴘ Ƿƿ Pp ȹ
- (Kelainan huruf Q): Ɋɋ Ƣƣ ʠ Qq ȹ
- (Kelainan huruf R): Ŕŕ Řř Ṙṙ Ŗŗ Ȑȑ Ȓȓ Ṛṛ Ṝṝ Ṟṟ Ɍɍ Ɽɽ Ꝛꝛ ᵲ ᶉ ɼ ɾ ᵳ ʀ Rr ɹ ɹ ʁ
- (Kelainan huruf S): ſ ẞß Śś Ṥṥ Ŝŝ Šš Ṧṧ Ṡṡẛ Şş Ṣṣ Ṩṩ Șș S̩s̩ ᵴ ᶊ ʂ ȿ ꜱ Ʃʃ Ss
- (Kelainan huruf T): Ťť Ṫṫ Ţţ Ṭṭ Țț Ṱṱ Ṯṯ Ŧŧ Ⱦⱦ Ƭƭ Ʈʈ T̈ẗ ᵵ ƫ ȶ ᶙ ᴛ Tt
- (Kelainan huruf U): Úú Ùù Ŭŭ Ûû Ǔǔ Ůů Üü Ǘǘ Ǜǜ Ǚǚ Ǖǖ Űű Ũũ Ṹṹ Ųų Ūū Ṻṻ Ủủ Ȕȕ Ȗȗ Ưư Ứứ Ừừ Ữữ Ửử Ựự Ụụ Ṳṳ Ṷṷ Ṵṵ Ʉʉ Ʊʊ Ȣȣ ᵾ ᶙ ᴜ Uu ᵫ ɯ
- (Kelainan huruf V): Ṽṽ Ṿṿ Ʋʋ ᶌᶌ ⱱ ⱴ ᴠ Ʌʌ Vv
- (Kelainan huruf W): Ẃẃ Ẁẁ Ŵŵ Ẅẅ Ẇẇ Ẉẉ W̊ẘ Ⱳⱳ ᴡ Ww ʷ ʍ w̃
- (Kelainan huruf X): Ẍẍ Ẋẋ ᶍ Xx
- (Kelainan huruf Y): Ýý Ỳỳ Ŷŷ ẙ Ÿÿ Ỹỹ Ẏẏ Ȳȳ Ỷỷ Ỵỵ Ɏɏ Ƴƴ ʏ Yy
- (Kelainan huruf Z): Źź Ẑẑ Žž Żż Ẓẓ Ẕẕ Ƶƶ Ȥȥ Ⱬⱬ ᵶ ᶎ ʐ ʑ ɀ ᴢ Ʒʒ Ƹƹ Zz DZDzdz DZDzdz DŽDždž DŽDždž
- (Other letters): ' ʔɂ ˀ ʕ ˁ ʡ ʢ
Tanda baca
suntingTulisan Rumi termasuk pelbagai tanda baca.
Angka Romawi
suntingDalam pelbagai bahasa, terdapat kemungkinan untuk menggunakan beberapa huruf skrip Latin sebagai nombor. Huruf tersebut dikenali sebagai Angka Romawi.
Aksara
suntingTerdapat pelbagai jenis aksara dalam tulisan Rumi pelbagai bahasa.